vrijdag 15 november 2019auteur: Leeuwarder Courant

Melkprijs lager dan dertig jaar geleden

Warm saneren? Volgens mij worden wij koud afgeserveerd

Boeren moesten de afgelopen decennia wel aan schaalvergroting doen om het hoofd boven water te houden. En de overheid moedigde dat aan.
Het is de hoogste tijd voor een eerlijke melkprijs, want het mes moet wel aan twee kanten snijden. Iedereen wil wat van de boeren, de veenweidevisie is nog volop in ontwikkeling terwijl deze maand ineens blijkt dat er misschien wel een gigantisch nieuwe Natura 2000-claim boven ons hoofd hangt.
De politiek spreekt van warm saneren. Volgens mij worden wij straks koud afgeserveerd. Werkt de boer niet op vrijwillige basis mee, dan dwingt men het wel af door bijvoorbeeld het inhouden van melkgeld.

Gedeputeerde Douwe Hoogland wil graag de landschapspijn wegnemen, maar verwijst meteen naar FrieslandCampina die boeren zogenaamd beloont voor biodiversiteit en duurzaamheid. Nou leveren wij niet aan deze coöperatie, maar wij weten wel hoe dit werkt bij de melkfabrieken. Men houdt melkgeld van alle leden bij voorbaat in. Degenen die voldoen aan de gestelde eisen, krijgen dan een paar cent extra uitbetaald, het is dus feitelijk een sigaar uit eigen doos.

Melkfabrieken horen zich hier helemaal niet in te mengen. Zo moeten wij vanwege duurzaamheid de melkfabriek inzicht geven in ons energieverbruik om misschien een paar cent extra te krijgen. Dat is toch ook van de zotte? Helemaal als jouw energieverbruik dan vergeleken wordt met, zoals in ons geval, een oude boerderij uit 1866. Dat is appels met peren vergelijken.
Op onze vraag een tijdje terug aan gedeputeerde Johannes Kramer wat de meerprijs is als je aan natuurinclusieve landbouw doet, was het antwoord ‘niks’, want daar was geen geld voor. Tevens gaf Kramer met betrekking tot het stikstofprobleem al te kennen dat de provincie niet van plan is daar geld voor vrij te maken. Dus de boeren moeten alles maar ondergaan, worden op kosten gejaagd en worden er vervolgens niets wijzer van.

Hetzelfde probleem doet zich voor met de ganzen. De provincie houdt ze graag in stand. De jagers konden afgelopen jaar de geschoten ganzen niet kwijt. De poeliers wilden ze niet, dus bleef afvoeren naar Rendac over. De boer mag de factuur betalen. Telefonisch de kwestie aan Kramer voorgelegd: voor wie is die factuur? Zijn antwoord was dat de ganzen niet van de provincie zijn. Blijkbaar zijn die ineens een boerenbezit. Tevens is het eigen risico van de ganzenschade voor de boeren gestegen naar 20 procent. En dan maar mooie stukken in de LC dat het nieuwe provinciale beleid zijn vruchten afwerpt; tja, als je op voorhand 20 procent minder schade uitbetaalt...
Wat ik niet begrijp is hoe het zit met de indexering van het melkgeld. In een LC -artikel van 31 maart 1989 staat dat de Zuivelcoöperatie Twee Provinciën in Gerkesklooster een melkprijs uitbetaalde van 86,46 guldencent (omgerekend 39,23 eurocent). Dit is dus dertig jaar geleden! Als ik anno 2019 onze melkafrekening erbij pak, dan zie ik een gemiddeld uitbetaalde melkprijs van 37,15 eurocent. Dat is dus ruim 2 eurocent minder dan toen. Er ligt een taak voor de overheid om dat eerst eens recht te zetten.
De kosten om melk te produceren zijn de afgelopen dertig jaar wel gestegen. Boeren moesten aan schaalvergroting doen, om voldoende inkomen te genereren. De overheid heeft de afgelopen dertig jaar dit beleid aangemoedigd. Boeren hebben enorm moeten investeren in dierenwelzijn, duurzaamheid, milieu et cetera – en nu weer het stikstofverhaal. Deze investeringen zullen wel terugverdiend moeten worden.

Als men nu meent dat het veel kleinschaliger moet, dan is dit mogelijk, mits de overheid vanwege het jarenlang gevoerde wanbeleid ervoor zorgt dat de boeren die inkrimpen tenminste hun inkomen behouden, zodat ze aan hun betalingsverplichting kunnen blijven voldoen. Volgens mij slaan wij dan twee vliegen in een klap, in ieder geval in ons veenweidegebied. In plaats van honderdtwintig nog zestig, oftewel een halvering van de veestapel. Dat is deels een oplossing voor het stikstofprobleem. Bovendien houden wij dan misschien ook nog tijd over voor een tweede tak.


Dus gedeputeerde Hoogland, niet eigenwijs blijven. Het is tijd om spijkers met koppen te slaan.


Klaske Porsius-Hoekstra is boerin te Haskerdijken.