donderdag 22 april 2021auteur: DDB

Schouder aan schouder voor beste keus!

Sinds de introductie van FarmerFriendly en de boerenprotesten vorig jaar bij distributiecentra, staat een eerlijker opbrengstprijs voor de Nederlandse boer weer meer dan prominent op de agenda.

Die roep om een kostendekkende prijs voor boeren is niet nieuw. Al sinds de oprichting staat bij de DDB een kostendekkende prijs in de statuten van de vereniging - en werd de DDB geconfronteerd met de onwil bij de afnemers om te betalen voor wat ze eisen!

Begin april presenteerden verschillende landbouworganisaties waaronder LTO, in navolging van FDF, ook een visie op het verdienmodel/verdienvermogen. Tot dusver reageerde de DDB niet op het voorstel van LTO. Graag zetten we voor jullie even een paar zaken op een rij.

Een paar jaar geleden legde de DDB contact met Milieudefensie. Deze organisatie had aangaande wat de boeren allemaal moeten, nogal wat noten op haar zang, dus overleg was nodig en bleek nuttig. Milieudefensie was ontvankelijk voor onze argumenten en zag in dat zonder een  kostendekkende melkprijs, het onmogelijk is voor boeren om aan nog meer extra eisen te voldoen. De melkprijs is immers al jarenlang niet kostendekkend – niet eens voor wat betreft de operationele kosten (zoals de DDB jaarlijks aantoont met de kostprijsberekening). 

+40 cent

Milieudefensie besloot ons een handje te helpen en ging allereerst naar Zaandam om met grootgrutter Albert Heijn te praten over het realiseren van een melkprijs van +40 cent voor alle melkveehouders met daarbovenop een extra beloning voor boeren die voor een keurmerk van  Albert Heijn aan nog meer bovenwettelijke eisen wilden voldoen.

Albert Heijn had hier wel oren naar, maar: slechts voor 300 melkveehouders en uitgaande van de actuele marktprijs. Milieudefensie hield (evenals de DDB) de poot stijf: de +40 cent moest gelden voor alle melkveehouders en die 300 melkveehouders konden daarbovenop dan nog een plus krijgen, naar berekende kostprijs.

Wat er daarna gebeurde is een herhaling van hetgeen er nu via Plan LTO gebeurt: er meldde zich een (verwerkende) partij bij Albert Heijn die deze 300 melkveehouders wel kon leveren, zónder dat er +40 cent betaald moest worden maar uitgaande van de actuele marktprijs, en zonder een berekende kostprijs voor extra eisen. Er werd besloten tot een kleine bonus voor deelnemende melkveehouders, de gedachte was dat er dan al wel genoeg animo zou zijn.

En zo geschiedde: een plan dat oorspronkelijk voor alle Nederlandse melkveehouders een oplossing was geweest met een gemiddeld kostendekkende melkprijs in het vooruitzicht, werd ondermijnd vanuit de sector zelf.

In de basis mooi concept …

‘Beter voor…’ van Albert Heijn is in de basis best een mooi concept, maar biedt in de huidige vorm geen enkele garantie voor een betere inkomenspositie voor de deelnemende boeren. In tegendeel: er is amper sprake  van een meeropbrengst door alle extra eisen. Die inmiddels ook zover zijn opgekrikt dat een aantal melkveehouders alweer is gestopt met deelname. Zo is er een maximum aan melkproductie per hectare. Kom je daarbovenuit? Dan zal je land bij moeten kopen, moeten pachten óf vee verkopen …. maar dan is de meeropbrengst weg. Ook mag je geen vee aankopen en mag je de opfok van kalveren slechts uitbesteden in je directe omgeving. Beide is niet altijd passend bij de praktijk. 

Contract is contract

Nu is Albert Heijn ook de partij waarvan bekend is dat ze o.a. de ‘Corona boetes’ hebben geïntroduceerd voor al hun toeleveranciers: contract is contract bij AH. Als je echter door onvoorziene omstandigheden niet precies datgene kunt leveren zoals afgesproken is, dan is dat jouw probleem, aldus Albert Heijn. Is het te droog geweest of heb je nachtvorst in je appels of peren gehad, waardoor formaat of kwaliteit net even afwijken van de afgesproken norm? Dan kan je je product weggooien als veevoer en de vereiste kwaliteit inkopen bij een ander die deze pech niet heeft gehad. Dat je door de toenemende regeldruk steeds minder kan sturen (bijvoorbeeld beregenen bij droogte is vaak niet meer mogelijk omdat dit in veel regio’s verboden wordt) zal Appie H worst wezen: zij rekenen af op de punten en komma’s in je contract.

Voor veehouders geldt hetzelfde nadeel binnen ‘Beter voor…’: je veevoer moet je in de EU aankopen, maar als de prijs van het Europese veevoer sky-high gaat door weersomstandigheden, zit Albert Heijn daar niet mee: contract is contract, voorwaarden zijn voorwaarden. En maximaal 5 cent is maximaal 5 cent.

Doordat je nog steeds afhankelijk bent van een basisprijs, ben je nog steeds even afhankelijk van de wereldmarkt en een exportprijs. En met die structureel veel te lage wereldmarktprijs, gaat je opbrengstprijs regelmatig ver onder de kostprijs. Van duurzaamheid of een eerlijker opbrengstprijs, is met ‘Beter voor…’  of binnen de contracten van Albert Heijn, geen sprake. 

 Toch is dit het keurmerk waar LTO een groot deel van haar plan op heeft afgestemd. Een plan dat  absoluut niet aan de afspraken voldoet die we op 14 januari tijdens het overleg met CBL, de verwerkende industrie en de FarmerFriendly partners vastlegden: Alle partijen stelden op 14 januari dat ze het belang onderkennen voor een goed verdienmodel voor de Nederlandse boeren en tuinders en vóór 1 april met concrete oplossingen voor het verdienmodel zouden komen!

Compensatie extra eisen

Waar alle organisaties/ initiatieven het in beginsel over eens zijn is dat er minimaal 1 tot 2 miljard euro tekort aankomt op het boerenerf. Dan rijst de vraag: Hoe krijgen we dat geld wel op elk boerenerf? En wie gaat er voor betalen?

De consument stelt dat zij willen betalen: tijdens de eerste bijeenkomst met CBL en ketenpartners presenteerde Hennie de Haan wat tussenresultaten van nieuw en nog niet gepubliceerd marktonderzoek “Naar de verwachtingen en perceptie van de Nederlandse bevolking” (Zest Marktonderzoek). Hoe groot mag het aandeel van uw consumenteuro zijn in de supermarkt dat rechtstreeks naar de boer gaat als compensatie voor extra (boven)wettelijke eisen en wensen? Is één van de vragen. Slechts 3% van de ondervraagden antwoordde met 0% . Maar liefst 97% van de Nederlandse burgers gunnen de boeren een aandeel van 3 tot meer dan 10% van hun consumenteuro. Míts dat geld maar bij de boeren terecht komt!!!

Het LTO model voldoet hier óók niet aan, maar betekent slechts ketenintegratie waarbij ‘commerciële teams per retailformule + hun service providers en leveranciers bepalen wélke boeren opgenomen worden in de ‘sectorgroepen’(uit LTO presentatie).

In feite betekent het LTO model het opdelen van boeren in ‘wijkers en blijvers’ en het einde aan het vrij ondernemerschap en de diversiteit van bedrijven.

De situatie die een paar jaar geleden het overleg over een kostendekkende melkprijs, tussen Albert Heijn en Milieudefensie deed mislukken, wordt herhaald: een plan – FarmerFriendly - dat voor alle Nederlandse boeren een beter inkomen kan betekenen wordt ondermijnd vanuit de sector zelf – als we dat toestaan!

Want het kan toch zo niet zijn dat we toestaan dat een ‘erkend boerenbelangenbehartiger’, niet kiest voor de achterban, maar voor het gespreide bedje dat de ketenpartners voor LTO hebben opengeslagen? Als de boeren niet beter worden van een nieuw Keurmerk waarom zou LTO hier dan in mee willen gaan? LTO moet voor haar achterban kiezen. Had schouder aan schouder moeten gaan staan met de mensen en het initiatief dat voor álle boeren een plus betekent.

DDB steunt FarmerFriendly omdat het tot nu toe het enige initiatief is dat past binnen de Wet mededinging. Ten onrechte wordt anders beweerd. DDB durft zonder enige twijfel te zeggen dat we betreffende de Wet mededinging, al jarenlang meer kennis in huis hebben dan menig ander landbouwbelangenbehartiger (bij de oprichting van de DDB én bij de melkstakingen was het de toenmalige NMa (inmiddels ACM) die ons als eerste op de schouder tikte, dat leert snel bij).  

Onderhandelen per sectorgroep voor een opbrengstprijs, zoals gesuggereerd wordt in Plan-LTO mag niet want je mag in feite nog niet voor 2 boeren tegelijk een prijs afspreken.

Het feit dat het CBL zich vrij voelt daarbij ook aan tafel te gaan zitten, bewijst opnieuw dat Plan LTO niet over opbrengstprijzen zal gaan. Want dan gaat CBL niet aan tafel.

Vooralsnog kunnen we stellen dat Plan LTO niet conform afspraak is. FarmerFriendly is nog steeds de beste optie voor alle Nederlandse boeren. Maar om FarmerFriendly te realiseren zullen we nog een stevig gevecht moeten leveren. Maar ook dat is de beste keus!

 Het DDB Bestuur