Een leugen verkopen

“Selling a lie” – een leugen verkopen. Die uitspraak viel vorige week tijdens de tweedaagse ARC 2020 vergadering in Berlijn met betrekking tot landroof in Mozambique en bleef in mijn hoofd rondzingen. Want het lijkt bijna gemeengoed te zijn geworden; het verkopen van leugens. In Mozambique heeft de regering aan Japan het langdurig gebruiksrecht voor landbouwdoeleinden verleend voor een gebied ter grootte van Portugal. In Mozambique kan een individu geen land bezitten: alles is van de staat van wie je slechts het gebruiksrecht kan krijgen/kopen. In het genoemde gebied echter, leven 4,5 miljoen mensen die daar van oorsprong al eeuwenlang de grond in bruikleen hebben. Deze grond is dus niet ‘vrij’ waarmee Mozambique in feite een leugen heeft verkocht aan de Japanners. Nu heeft de Mozambikaanse regering daar wel een oplossing voor: ze hebben de hulp ingeroepen van de Braziliaanse overheid die immers ook zeer succesvol zijn geweest met het “verhuizen” van de mensen die oorspronkelijk in de Serrado woonden… De Mozambikaanse bevolking wordt niet beter van de landbouwactiviteiten van de Japanse bedrijven: als eerste laat de Japanse overheid een haven aanleggen in het gebied. De landbouwproducten zullen dus het land verlaten. En ook banen zal het niet opleveren voor de regio, “nieuwe” mensen worden daarvoor ingezet. De oorspronkelijke bewoners zullen, net als in Brazilië, worden gedwongen te verhuizen, met alle gevolgen van dien. Een andere leugen die tijdens de vergadering ter sprake kwam en voor waarheid verkocht werd door de media, was het bericht dat de Europese Commissie het hobbytuiniers wil verbieden om zelfgekweekte zaden onderling te ruilen, alleen door de Europese Commissie goedgekeurde zaden zouden nog gebruikt mogen worden. Een hausse aan felle kritiek volgde op de berichtgeving in de media: wie dacht de Europese Commissie wel niet dat ze waren? Vele politici uit verschillende EU-landen benadrukten dat ze dit wel eens even tegen zouden houden! Wat blijkt echter: deze berichtgeving werd door een anti-Europese groepering in het nieuws gebracht maar berust niet op feiten. Er is wel nieuwe zaadregulering in de maak maar hobbytuiniers worden daar op geen enkele wijze door beperkt, zij kunnen blijven ruilen en zaad produceren. De groepering had echter wat ze wilden: veel negatieve persaandacht voor ‘Europa’. Dat de media er zo vol in mee ging geeft natuurlijk te denken maar de felle reacties van burgers waren ook opvallend, want maken ze zich ook zo druk om deze eisen die aan boeren wereldwijd worden opgelegd; een paar multinationale zaadveredelaars schatrijk hebben gemaakt en arme boeren in de Derde Wereld tot de bedelstaf hebben gebracht? Een derde geval van ‘een leugen verkopen’ die tijdens de ARC vergadering ter sprake kwam, betreft het voorgenomen vrijhandelsverdrag tussen de VS en de EU. Dit pakket afspraken tussen beide landen zou de onderlinge handel moeten stimuleren door o.a. de douanetarieven af te schaffen of te verlagen. Omdat er van dergelijke tarieven tussen de VS en de EU nauwelijks nog sprake is, kan dat echter de reden niet zijn. Nee, dit vrijhandelsverdrag lijkt andere belangen te dienen, de zogenaamde “investor protection” – bescherming van de investeerders lijkt de drijfveer te zijn. In feite komt het er (heel erg verkort weergegeven) op neer dat multinationale bedrijven zo een bevoorrechte uitzonderingspositie krijgen in de markt. Waardoor ze bijvoorbeeld minder belasting hoeven betalen. Maar dergelijke verdragen hebben ook al herhaalde malen geleid tot claims van multinationale bedrijven tegen overheden die wetten aannemen waardoor de belangen van deze bedrijven zoals mogelijke toekomstige omzet, worden beperkt. Deze multinationals spannen rechtszaken aan die niet in het betreffende land worden gevoerd maar veelal in Washington, en harken zo miljarden geld binnen op veronderstelde toekomstige omzetcijfers (recentelijk heeft de Duitse overheid een miljardenclaim aan de broek gekregen van een Scandinavisch energiebedrijf na het besluit te stoppen met kernenergie). Eigenlijk wordt zo de democratische besluitvorming uitgeschakeld. En dat kan nooit in het belang zijn van Europese of Amerikaanse burgers. Dezelfde bedrijven die de liberalisatie tot religie verheven hebben, zorgen er met bovengenoemde verdragen voor dat er van vrije concurrentie of een gelijk speelveld (nog zo’n dooddoener) geen sprake meer kan zijn voor anderen buiten hen om. Ook boeren hoeven zich niet op dit handelsverdrag te verlekkeren: de standaards voor voedselproductie zijn in de VS lager dan in de EU. In de VS toegestaan hormoongebruik voor vlees- en melkproductie, de chloorkip of bepaalde genetisch gemanipuleerde gewassen, zijn in de EU verboden. Aannemen dat de EU zijn standaards verlaagt om een – daar is ie weer – gelijk speelveld te creëren voor de Europese boeren, lijkt me ondenkbaar (en veelal ook niet gewenst). Dus zullen de Europese boeren productie eisen houden die kostprijsverhogend zijn, terwijl de goedkopere en niet volgens EU normen geproduceerde voedselproducten, over onze grenzen komen. Ten voordele van de Amerikaanse voedingsindustrie. Alle hoop op bewuste consumenten die zullen kiezen voor voeding die volgens hogere standaards is geproduceerd, lijkt me erg naïef: nu immers al zijn de mogelijkheden om buitenlandse producten in een Europees of Nederlands jasje te gieten, legio (even opnieuw verwerken of verpakken en voila: NL mag er op). Er worden ons steeds meer leugens verkocht. Door politici, beleidsmakers en andere handige lieden uit handel en industrie. Dat maakt de functie van onafhankelijke media om de onderste steen boven te krijgen, essentieel. Maar bewuste burgers en boeren zijn minstens zo belangrijk. Informeer u door beide ‘kampen’ maar laat u geen leugens verkopen, want voor u het weet regeert de leugen u.