maandag 5 december 2011auteur: Sieta van Keimpema
Week 48 - Eerlijke handel?
Week 48 - Eerlijke handel?
Het is blijkbaar ‘het gat in de markt’: fair trade, en biologisch. Tenminste dat zou je denken als je de marketing voor deze producten (door overheid en handel) bekijkt. Menig supermarkt heeft in zijn aanbod tegenwoordig een forse lijn fair trade en biologische producten opgenomen.
Prima nieuws voor de aanbieders van deze producten, zou je denken. Business is booming! Dat fair trade voor supermarktinkopers echter ook gewoon handel is die op het scherpst van de snede wordt bedreven, werd me echter door een aantal voorvallen in de afgelopen weken weer pijnlijk duidelijk.
In oktober j.l. was ik als spreker te gast op een symposium in Gent met als thema: “Faire handel in de EU, waarom niet?” Voorafgaand aan deze avond, sprak ik kort met iemand uit het publiek die me het volgende verhaal vertelde: “Een aantal jaren geleden was er een groep biologische boeren bezig met het plan om supermarkten te openen waar alleen biologische en fair trade producten zouden worden verkocht. Alles was al in kannen en kruiken: de financiering was rond, locaties waren uitgezocht, toen één van de initiatiefnemers, laten we hem Bert noemen, werd benaderd door een manager van een grote Belgische supermarktketen, Colruyt.
Colruyt wilde met deze groep boeren in zee om “supermarkten met biologische producten in België te openen, die ook door u kunnen worden beleverd”. Toen Bert aan de manager van Colruyt uitlegde dat Colruyt niet meer met biologische supermarkten hoefde te beginnen omdat zij dat al helemaal rond hadden en op het punt van starten stonden, werd door de manager aan Bert fijntjes medegedeeld dat Colruyt zeker zijn plannen voor biologische supermarkten door zou zetten en dat hij van het topmanagement de toezegging had gekregen dat hij in de eerste drie jaar, een negatief bedrijfsresultaat mocht behalen. Colruyt zou, om concurrenten uit de markt te weren, de producten voor lange tijd onder de inkoopsprijs aanbieden.
In de wetenschap dat zij deze mogelijkheid niet hadden, heeft de boerengroep van Bert vervolgens besloten hun plan voor een biologische supermarktketen op te geven. Colruyt heeft inmiddels meerdere biologische supermarkten in België. Dat is bovendien een misleidende term gebleken omdat een groot deel van de aangeboden producten, niet biologisch zijn terwijl de klanten in de veronderstelling zijn dat alles wel biologisch is”. Aldus het relaas van de dame in het publiek.
Voor biologische melkveehouders is de biologische zuivelmarkt al even scheef als de zuivelmarkt voor gangbare melkveehouders. Zij krijgen weliswaar hun meerkosten ( die door dezelfde mensen en instanties worden berekend die tegelijkertijd beweren dat je geen gemiddelde kostprijs voor melkproductie kunt berekenen) als extra op de gangbare prijs, maar dit blijkt nog steeds niet genoeg te zijn om een positief resultaat te behalen aldus de LEI rapportage over tien jaar negatieve marges door melkprijzen onder de kritieke opbrengstprijs. De kosten voor biologische melkproductie steeg nog sneller dan die voor de gangbare melkproductie. Kosten die niet aan de biologische melkveehouders worden uitbetaald.
Kort geleden is De faire melk in Nederland in de C1000 gelanceerd. Geen dagverse melk of karnemelk zoals eerst de bedoeling was, maar chocolademelk met fair trade keurmerk. En dat was ook nog een behoorlijk zware dobber. Omdat supermarktketens helemaal niets hebben met ‘fair trade’ als ze er niet zelf veel beter van worden. En zo lang andere aanbieders van melk in hun concurrentieslag, zuivelproducten zoals dagverse melk vér beneden kostprijs aanbieden om in het schap te kunnen blijven staan, veranderd er aan deze schadelijke ‘graaicultuur’ in de handel niets.
Het is behoorlijk ontluisterend als dergelijke voorbeelden de revue passeren. En met eerlijke handel hebben ze helemaal niets te maken. De huidige systematiek in onze voedselketens maken het echter voor handel, industrie en retail mogelijk om op een dergelijke manier om te gaan met voedsel en voedselproducenten.
De politiek is aan zet. Zij zijn in staat de systematiek in onze productieketen te veranderen. Dat de politici zich dat zelf wel degelijk realiseren maar het hen aan lef ontbreekt om deze verantwoordelijkheid op zich te nemen, bleek al meerdere malen in onze gesprekken.
De onderhandelingen in de Trioloog hebben tot nu toe geen resultaat opgeleverd. De partijen worden het steeds niet eens. Misschien begint het besef dat voedselproducenten met betere instrumenten versterkt moeten worden binnen het handelssysteem, nog op tijd door te dringen bij de beleidsmakers. Zodat eerlijke handel eindelijk eens inhoud en toegevoegde waarde krijgt voor de producenten van voedsel.
Sieta van Keimpema, voorzitter