dinsdag 28 januari 2020auteur: Leeuwarder Courant
Klokkenluiders: censuur bij justitie
Onder druk van topambtenaren heeft de Inspectie Justitie en Veiligheid jarenlang onderzoeksresultaten aangepast.
Gevoelige informatie weggehouden bij Tweede Kamer
Daardoor is gevoelige informatie weggehouden voor de Tweede Kamer. Dat stellen klokkenluiders. De justitietop zette een onderzoek naar hun klachten stop. Maar liefst zeven medewerkers van de Inspectie Justitie en Veiligheid zijn in 2017 naar de coördinator integriteit gestapt. Ze dienden klachten in over een cultuur van ‘oneigenlijke beïnvloeding’, waardoor politiek onwelgevallige conclusies uit hun onderzoeken werden geneutraliseerd of zelfs weggelaten voor partijen als de Tweede Kamer. Met name de onlangs opgestapte baas van de inspectie, inspecteur-generaal Gertjan Bos, was gevoelig voor externe druk. Dat zeggen diverse bronnen binnen en rond de inspectie tegen het Algemeen Dagblad .
Volgens de klokkenluidende inspecteurs heerste er jarenlang een verkeerde cultuur bij de Inspectie. Sommige inspecteurs kregen klachten die op een burn-out leken. Anderen gingen bewust eerder met pensioen. Als voorbeelden van beïnvloeding noemden ze onderzoeken naar de politie, de brandweer, de toepassing van de nekklem na de dood van Mitch Henriquez, en de IND.
In dat IND-onderzoek is er volgens de inspecteurs zeer gevoelige informatie buiten het rapport gehouden. Bekend was dat op telefoons van asielzoekers martelvi-deo’s en kinderporno is aangetroffen. Daar is niet in alle gevallen onderzoek naar gedaan. ,,Er zijn mogelijk terroristen doorgevoerd naar een AZC”, aldus een bron bij de Inspectie. ,,Dat mocht niet in het rapport verschijnen.”
De justitietop liet de Auditdienst Rijk (ADR) onderzoek doen naar de in 2017 gemelde misstanden. De ADR zou eerst de totstandkoming van het rapport over de brandweerzorg onderzoeken en vervolgens de andere meldingen. Tot frustratie van de melders zette toenmalig plaatsvervangend secretaris-generaal Ronald Barendse echter het onderzoek na de eerste fase stil. Het ADR-rapport werd ook niet naar de Tweede Kamer gestuurd. De cultuur van beïnvloeding ging daarna volgens hen door.
SP-Kamerlid Ronald van Raak is geschokt dat de crisis bij de Inspectie Justitie en Veiligheid nu pas naar buiten komt. ,,Aan de top van dit ministerie is de waarheid slechts een optie. Nu blijkt opnieuw dat kritische onderzoeken zijn gemanipuleerd en klokkenluiders opzij zijn gezet. Informatie die de Tweede Kamer had moeten hebben. Ook lijkt het erop dat de Kamer bewust niet is geïnformeerd, met goedkeuring van de minister. Dat is een politieke doodzonde.”
Justitie en de Inspectie Justitie en Veiligheid ontkennen dat ze verkeerd met de affaire zijn omgesprongen. De Inspectie stelt dat zij de Kamer altijd juist heeft geïnformeerd. Na het eerste ADR-onderzoek is een verbetertraject gestart. Volgens justitie was verder onderzoek niet nodig: ,,De achterliggende problematiek was namelijk dezelfde.” Dat de Kamer het ADR-rapport niet te zien kreeg, is volgens het ministerie ‘om privacyredenen’ gebeurd.