zaterdag 19 december 2020auteur: Leeuwarder Courant
Van Nertsen naar melkgeiten
Er is nog veel woede en onbegrip over het einde van hun sector, maar onderwijl maken de nertsenhouders Piet, Adrie, Paulien en Jan Willem Blanken zich op voor een nieuwe uitdaging: melkgeiten.
Waar normaal fokteven en hun jongen in hun kooien ritselen en voerwagens door de gangpaden rijden, heerst nu een doodse stilte. Alleen het vele haarpluis herinnert nog aan het feit dat hier ooit nertsen gehouden werden. In de bewaarcellen hangen nog enkele duizenden pelsen aan rekken, om ooit nog geveild te worden op de beurs van Helsinki. ,,Dat is dan het einde van je levenswerk”, mijmert Piet Blanken.
Blanken en zijn vrouw Adrie stopten 23 jaar geleden met hun slagerij in Lekkerkerk en verhuisden naar Rinsumageast om er nertsen te gaan fokken op een nog onbebouwde locatie met bestemming kalverhouderij. De start was allerminst makkelijk. Enkele buren maakten bezwaar en dat zorgde voor vertraging bij de bouw van de ‘farm’. ,,De eerste vier jaar verdienden we geen rooie cent, toen hebben we hier in een stacaravan gewoond”, stelt Adrie.
Toch hebben ze nooit spijt gehad van de overstap. ,,Het houden en verzorgen van dieren is gewoon het mooiste wat er is”, zeggen zoon Jan Willem en dochter Paulien die ook al jaren meedraaien in het bedrijf en aan weerszijden van het bedrijf wonen. ,,Nertsen houden is ook een hele uitdaging hoor, het zijn geen koeien”, doceert Blanken. ,,Je moet het natuurlijke ritme van de dieren consequent volgen. Anders zijn ze van de kaart en is hun hele hormoonhuishouding in de war. Ze worden ziek en krijgen minder jongen. Als fokker jouw wil opleggen is er niet bij. Bij nertsen moet je weten wat je plaats is.”
Met de nertsen hebben ze ook hele goede jaren gehad. Vooral in de periode 2008 tot 2013 leverden de pelzen veel geld op, soms wel 33 euro terwijl de kostprijs circa 25 euro bedraagt. Ze breidden hun bedrijf uit van 800 naar 6000 fokteven en kochten 18 hectare land in de omgeving voor de mestafzet. Wat bleef steken was de maatschappelijke kritiek op hun bedrijfstak. ,,Voor het dier maakt het toch niet uit of ze gehouden en gedood wordt voor het vlees of voor de pels”, stelt Adrie. ,,Maar de buitenwacht denkt dat als je nertsen houdt, je niks met dieren hebt”, vervolgt Paulien. ,,Toen we hier kwamen wonen, meldde ik me als vrijwilliger bij het dierenasiel in Damwâld. Ik werd niet toegelaten. Als je nertsen houdt, kun je niet goed voor dieren zorgen was de gedachte. Ja dat steekt, dat doet zeer.” Piet Blanken concludeert: ,,Als de leugen regeert en je blijft het almaar herhalen wordt het voor de samenleving de waarheid.”
Op voorstel van SP en PvdA nam politiek Den Haag in 2013 de Wet Verbod Pelsdierenhouderij aan. Per 2024 was het houden van nertsen verboden. De Hoge Raad bevestigde in 2016 dit besluit en ook de bepaling dat een compensatie niet nodig was. Wel is er een sloop- en ombouwvergoeding van 30 miljoen euro. Door de coronacrisis kwam alles in een stroomversnelling. Tientallen nertsenfarms raakten besmet met het virus en moesten geruimd worden. De politiek oordeelde dat het hervolken van deze bedrijven onzinnig was en samen met landbouwminister Carola Schouten werd besloten om het fokverbod te vervroegen naar eind dit jaar. Op dit moment telt Nederland geen nertsen meer. Bij de Blankens werden de dieren twee weken geleden geruimd.
Blanken benadrukt hoe ingrijpend deze besluiten zijn geweest. ,,Van het een op het andere moment is je bedrijf geen stuiver meer waard. Daar gaat dan je pensioen. Een hele sector wordt in een sterfhuisconstructie geplaatst. Medewerkers zoeken hun heil elders, onderdelen zijn niet meer verkrijgbaar. Alles takelt af.”
En die aftakeling tekende zich ook af bij de prijzen. Met prijzen van 16 euro per pels, werd er de afgelopen jaren geen droog stuk brood meer verdiend in de sector.
Dit voorjaar werd de veiling in Helsinki afblazen, het nertsenvoer kon amper betaald worden en de bank dreigde de geldkraan dicht te draaien en begin volgend jaar een Te Koop-bord in de tuin te plaatsen. Door het borgstellingsfonds van het landbouwministerie wilde de bank uiteindelijk toch een noodkrediet verstrekken.
In die periode van kommer en kwel oriënteerden de Blankens zich op een nieuwe toekomst. Ze verdiepten zich in speciale varkensrassen, alpaca’s, algen, geiten, een paardenpension en wat al niet. Het was een moeizame zoektocht. ,,Dat komt doordat we heel cynisch waren geworden, we draaiden rond in cirkels”, vertelt Paulien. ,,Uiteindelijk hebben we de hulp ingeroepen van Diana Zoer van 3D Agro Advies. Alle vragen hebben we op een rijtje gezet. Wil je nog blijven ondernemen? En wel of niet met elkaar? En wel of niet met dieren. En zo ja, met welke dieren. Met welke dieren heb je de meeste affiniteit en welke sector biedt het meeste perspectief?’’
Uiteindelijk resulteerden die sessies in het besluit om met elkaar door te gaan en om een bedrijf op te starten met zevenhonderd melkgeiten. Een voordeel van de geitenhouderij is dat er geen productierechten gekocht hoeven te worden. Het streven is om oktober volgend jaar de eerste liters melk te leveren. Het feit dat ze die kunnen leveren aan meerdere fabrikanten bewijst dat er volop vraag is naar geitenmelk. Paulien gaat begin volgend jaar stage lopen bij een geitenbedrijf in Bornwird en ook Jan Willem hoopt binnenkort een stageplek te vinden. Een tweede pijler onder het nieuwe bedrijf wordt stalling. Ze zijn in zee gegaan met het bedrijf Stalling 31. ,,En er komt nog een derde pijler”, verklaart Blanken. ,,Het afmesten van de bokken. We creëren plek voor vierhonderd dieren. In de sector is de afzet van de bokken problematisch. Ik zie het als een uitdaging om een goed stukje vlees op de markt te brengen. Ik mest de dieren af, laat ze slachten en doe de verkoop.”
De gemeente Dantumadiel heeft inmiddels de vergunningen afgegeven. Of het nieuwe bedrijfsplan gerealiseerd kan worden is nog wel afhankelijk van de sloopvergoeding en de compensatie voor het vervroegde fokverbod van de overheid. Voor beide regelingen is circa 160 miljoen euro gereserveerd. Daarvan houdt Den Haag overigens al 20 miljoen euro in voor uitvoeringskosten. ,,We hebben goede hoop dat we aan een nieuwe toekomst kunnen beginnen. Maar je weet maar nooit. Je kunt je voorstellen dat ons vertrouwen in de overheid niet al te groot is’’, zegt Blanken.