dinsdag 9 oktober 2012auteur: Sieta van Keimpema
"Duurzame" soja
“Duurzame” soja?
“Varkens en soja”, de talkshow die op 1 oktober op de Floriade te Venlo werd gehouden, lijkt op het eerste gezicht geen typisch thema voor de DDB. Toch neem ik deel als spreker aan het forum. Want natuurlijk gaat het bij de problematiek over soja importen en duurzaamheid, ook over inkomen en de mogelijkheden die je als boer overhoudt als prijzen systematisch onder de kostprijs liggen.
Naast deskundigen uit de Nederlandse landbouw, wetenschap, politiek en maatschappelijke organisaties, zijn ook drie Brazilianen aanwezig: een kleine boer en twee leden van Indianenstammen. Zij vertellen, ondersteund door filmbeelden uit een documentaire gemaakt door Wiek Lenssen, over de dagelijkse praktijk in de Braziliaanse sojagebieden.
De feiten, gepresenteerd in de films zijn schokkend. Want ondanks goede intenties en initiatieven van Europese kant, gaat het in de Braziliaanse sojaregio’s flink mis, getuige de wetenschappelijke cijfers die we van o.a professor Piganotti van de Universiteit van Mato Grosso krijgen gepresenteerd. Zo zijn van de 50 soorten landbouwgif die voor het bestrijden van ziekten in de sojamonoculturen het meeste worden gebruikt, maar liefst 22 verboden in Europa. De regelgeving die er voor moet zorgen dat spuitvliegtuigjes het bestrijdingsmiddel niet over open water, leefgemeenschappen, vee of stallen heen spuiten, wordt met voeten getreden. Ten gevolge daarvan blijkt uit een bevolkingsonderzoek uitgevoerd door de Universiteit van Mato Grosso onder jonge moeders uit de regio Lucas do Rio Verde, dat 100% van hen derivaten van DDT, het DDE, in de moedermelk heeft, terwijl bij 13% ook DDT in de moedermelk wordt aangetroffen.
Bij heftige regen en overstromingen, worden complete gemeenschappen ziek door het water, waarin een hoge concentratie landbouwgif voor komt.Per inwoner van deze gemeente wordt jaarlijks 682 kilo gif gebruikt.
Overigens, deze regio: Lucas do Rio Verde, is voor Europa het toonbeeld van duurzame soja…
En het blijft niet bij gezondheidsrisico’s. Landroof, vergezeld van ernstige misdrijven tegen de plaatselijke bevolking (moord, bedreiging, mishandeling of ontvoering) vindt allemaal plaats om soja te kunnen verbouwen. Waar flink geld aan wordt verdiend, voornamelijk door buitenlandse multinationals en de Braziliaanse overheid.
Over de kreet “duurzame soja” , helpen de Braziliaanse professoren ons ruw uit de droom: mono culturen zoals sojaverbouw zijn nooit in staat om op duurzame wijze producten voort te brengen: er is simpelweg altijd teveel landbouwgif nodig voor de bestrijding van ziektes in het gewas om aan de kreet ‘duurzaam’ te kunnen voldoen. Daarom roept kleine boer Nilfo Wandsgeer ons niet op om de invoer van soja naar de EU te verbieden, maar vraagt hij onze inzet voor het tot stand brengen van soja productie op legale wijze. Hij acht de inheemse bevolking daar nooit toe in staat omdat hun rechtspositie simpelweg niet wordt erkend.
De filmbeelden met verklaringen van de Braziliaanse wetenschappers en getuigenissen van burgers over moord en criminaliteit door de grote sojaboeren, hakken er diep in. Zo werd de vader van Genito Kaiowá, één van de Braziliaanse gastsprekers, vermoord om zijn verzet tegen de landroof door een grote sojaboer. Het lichaam van zijn vader werd door de pistoleros (gewapende mannen) in de achterbak van hun auto gegooid. We zien hem en zijn familie in het inmiddels ingeplante sojaveld bij een gedenkteken waar zijn vader gestorven is. Zijn lichaam is nooit gevonden.
Ook aan mij wordt in de discussieronde gevraagd, hoe Nederlandse melkveehouders de Braziliaanse boeren kunnen helpen. Ja, was er maar een pasklare oplossing. Maar een sector waar een boevenbende regeert, is niet zo één twee drie te helpen. Europese politici zijn aan zet. Zij hebben er destijds voor gezorgd dat de VS vrij van invoerbelasting, olie- en eiwithoudende gewassen Europa in mochten voeren. Waardoor margarine goedkoop werd en Europese graanverbouw oneerlijk werd beconcurreerd. Waardoor de verbouw van eiwithoudende gewassen voor diervoeders uit Europa verdween en we afhankelijk werden van o.a. soja import. Goedkope grondstof die tot lagere opbrengstprijzen voor de boeren en lagere voedselprijzen in Europa leidde.
Duurzaam is zo langzamerhand een modekreet geworden zonder inhoud, want wat is duurzaam? Zou dat niet verder moeten gaan dan de inzet dat er geen bossen worden gekapt voor de verbouw van soja? Of gaan mensenrechten en legale verbouw ons niet aan bij het thema duurzaamheid? We kunnen als Europese burgers natuurlijk onze ogen blijven sluiten en doorgaan met de invoer van producten waar in feite bloed aan kleeft.
Met de visie van de DDB/EMB kan heel goed een begin worden gemaakt met werkelijke duurzaamheid: boeren wereldwijd hebben een uitbetalingssysteem nodig dat hen de mogelijkheid geeft een kostendekkende opbrengstprijs voor hun producten uit te onderhandelen. Alleen dan kunnen we stappen nemen bij het voldoen aan maatschappelijke duurzaamheidswensen en de garantie dat voedselproducten op rechtvaardige en respectvolle wijze zijn geproduceerd. Daar hangt een prijskaartje aan. Tot nu toe alleen voor de voedselproducenten want de burger/consument laat het tot nu toe afweten in zijn koopgedrag terwijl de politiek blijft steken in wollige en inhoudsloze discussies. En het is de politieke wil (of onwil) die bepaald hoe in de toekomst soja wordt verbouwd.
Onderstaande links verwijzen naar de genoemde films:
http://vimeo.com/user13714409/review/50283644/7bd3f3d710
https://vimeo.com/user13714409/review/50420453/a192a73177
https://vimeo.com/user13714409/review/50423089/71897da87c