woensdag 2 oktober 2019auteur: Leeuwarder Courant

Boeren ontroerd: we zijn weer eensgezind

Melkveehouders, akkerbouwers, varkens- en kippenboeren, eensgezind en uit alle hoeken van het land namen ze dinsdagmiddag met een paar duizend tractoren bezit van het Malieveld. ,,Het is de onvrede die ons bindt.”

Het was vooral de eensgezindheid die de boeren en tuinders het meest ontroerde. Boerin Tjitske Dijkstra uit Raard is er stil van. Ze wijst er op dat Nederland nog maar zo’n 54.000 agrariërs telt en dat het daarom zo mooi is dat de landbouw een front vormt dat niet met zich laat spotten en niet over zich heen laat walsen.

Met dat walsen doelt ze vooral op de stikstofimpasse en het feit dat de landbouw in de Haagse rekenmodellen verantwoordelijk wordt gehouden voor 46 procent van die stikstofuitstoot naar kwetsbare natuurgebieden. Ze kan het niet geloven, dat percentage. ,,Al die berekeningen zijn gebaseerd op modellen. Er moet nu eens echt gemeten worden. Meten is weten!”

Ook Klaas de Jong vindt de massaliteit en de saamhorigheid indrukwekkend. In het dagelijkse leven is De Jong directeur van de kaasfabriek van A-ware in Heerenveen, maar hij vond het zijn plicht om vandaag samen met de boeren in een Paulusma-bus af te reizen naar Den Haag. ,,Hier laat een sector zien dat ze een goed verhaal heeft en dat ze zich niet met een kluitje in het riet laat sturen.” Een boer uit het oosten des lands filosofeert: ,,Het is de onvrede die ons bindt. Maar niettemin, dit is prachtig.”

Vijf touringcarbussen vertrokken gistermorgen om acht uur vanaf het Thialf-stadion. In bus De Ule is de sfeer eerst nog wat tam, maar dat verandert als ongeveer ter hoogte van Almere het nummer van De Suskes uit Witmarsum door de bus schalt: ‘Geef de boeren nu de macht, wie is er niet met melk grootgebracht’. Als daarna ook nog Oerend hard van Normaal volgt, komt de stemming er echt goed in.

Rients Wiersma uit Dronryp en Rienk Stelwagen uit Wergea leggen uit dat ze normaliter niet van zeurende, klagende boeren houden. Als dit een protest was tegen een lage melkprijs, was ik thuis gebleven, zegt Stelwagen. ,,Want dat is de merke en dêr binne jo ûndernimmer foar.” Maar wat ze beiden al jaren dwars zit, is dat Den Haag geen respect en waardering meer lijkt te hebben voor de landbouw, met als gevolg een opeenstapeling van regels en wetten. Vroeger lieten boeren dat gelaten over zich heen komen, maar de kleine groep overblijvers is taai. Die pikken dat niet meer, vermoedt Stelwagen.

Nynke Koopmans, boerin in Tytsjerk en VVD-raadslid, mengt zich in de discussie. Zij laat er geen gras over groeien. Als haar VVD het advies van de commissie-Remkes overneemt en instemt met het opkopen van veebedrijven rondom natuurgebieden, dan zegt ze het lidmaatschap op. ,,Dan is it myn partij net mear.”

Als de bus is gearriveerd, gaat ieder zijns weegs. Op het Malieveld discussieert een groep Friese leden van LTO Nederland erover of hun organisatie niet een veel prominentere rol had moeten spelen in de organisatie van de demonstratie. Broer Roorda uit Grou vindt overduidelijk van wel. ,,In miste kâns. Echt.” Tineke de Vries uit Hallum, akkerbouwbestuurder bij LTO, legt even verderop uit dat sprake is van een weloverwogen keuze. ,,We wilden deze demonstratie niet kapen. Dit komt van onderop.” De terughoudendheid komt ook, zegt ze, doordat in eerste instantie de Farmers Defence Force (FDF) de overhand zou krijgen bij de actie. ,,En die geluiden gingen in eerste instantie wel erg ver, tegen het radicale aan. Gelukkig is dat bijgesteld.”

Dat de FDF het radicalisme niet schuwt, blijkt als een FDF-boer het woord neemt voor een ‘polletje’: ,,Als Den Haag niet luistert, leggen we dan Schiphol plat?’’ Ja, brult een deel van de menigte. ,,En als ze dan nog niet luisteren, stoppen we dan met de voedselvoorziening?’’ Wederom gejuich, maar minder luidruchtig.

Terug in bus De Ule wordt er druk geëvalueerd over de demonstratie. Stelwagen vond de speech van organisator Bart Kemp richting landbouwminister Schouten – ,,je beloofde duidelijkheid, maar wat heb je er een zootje van gemaakt’’ – iets te sterk aangezet. ,,Dat hat se no ek wer net fertsjinne.” Wiersma is het wel met Kemp eens. Schouten, vindt hij, bezigt veel zalvende woorden, maar eigenlijk zegt ze niks. ,,Ek hjoed wer.” Koopmans genoot vooral van de speech van voorzitter Sieta van Keimpema (uit Nes, H) van de Dutch Dairymen Board, hoewel het ook wel een tikkeltje agressief klonk.

Dan ineens gaat er een gejuich op, als de bus bij Lelystad een enorme colonne tractoren met zwaailichten passeert, vele met Friese vlaggen. Tientallen duimen gaan omhoog en er wordt minutenlang gefilmd. ,,Wat in helden”, zegt Koopmans. ,,Wat ha ik in respekt foar dy lju. Nea tocht dat it sa’n moaie, yndrukwekkende dei wurde soe.” (Wat een helden, wat heb ik een respect voor die lui. Ik had nooit gedacht dat het zo'n mooie, indrukwekkende dag zou worden).