zaterdag 12 oktober 2019auteur: Trouw
Het boerenprotest komt van alle kanten
boerenprotest - Spontane acties in Leeuwarden en Den Bosch tonen hoe versplinterd de agrarische sector is. Toch lijkt de aanpak succesvol.
Het is nog geen woensdag en toch rijden de tractoren alweer in boze colonnes rond. De aangekondigde landelijke protestactie van komende week, op woensdag 16 oktober, bij het RIVM in Bilthoven en op het Binnenhof in Den Haag, willen de boeren niet afwachten om van zich te laten horen. Gisteren trokken ze op naar de provinciehuizen in Leeuwarden en Den Bosch, donderdag blokkeerden ze al de toegangswegen naar een natuurgebied bij Winterswijk.
Uit deze ontwikkelingen worden twee dingen duidelijk. Ten eerste: de maatregelen die minister Schouten heeft aangekondigd om de stikstofuitstoot van de Nederlandse veehouderij te verminderen laten ruimte voor interpretatie. En: de belangenbehartiging van de boeren is versplinterd.
Begin deze maand zag het er nog redelijk overzichtelijk uit. De boeren vreesden het gelag te moeten betalen voor de stikstofcrisis waarin Nederland verkeert, en die zorg uitten ze massaal op het Haagse Malieveld, alwaar de minister probeerde hen gerust te stellen. Opvallend was evenwel dat het protest van onderop georganiseerd was. Hoewel de lobbyorganisatie van de boeren, LTO Nederland, vrijwel naast het ministerie van landbouw kantoor houdt, voelden boeren de noodzaak zelf het initiatief te nemen om de minister hun mening duidelijk te maken.
Nieuwe leiders
Twee actiegroepen bleken samen een boze menigte te kunnen mobiliseren. De ene is Agractie, opgericht door schapenhouder Bart Kemp uit Ede. De ander is de Farmers Defence Force, met als boegbeelden Mark van den Oever (fruitteler en varkenshouder in het Brabantse Sint Hubert) en Sieta van Keimpema, melkveehouder in Nes (Friesland). Mensen als Kemp en Van Keimpema, die ook actief is voor melkveehoudersbond Dutch Dairymen Board, lijken LTO-voorzitter Marc Calon links en rechts in te halen als vertolker van de boerenstem.
Het aloude LTO, dat iederéén in de agrarische sector wil vertegenwoordigen, wordt overstemd door kleinere organisaties. Die komen ieder op voor een deel van de sector, maar vinden elkaar in gezamenlijke boosheid. Bovendien zijn ze op allerlei manieren onderling verknoopt, bijvoorbeeld doordat ze medewerkers delen.
Meepraten
Gesterkt door de grote opkomst op het Malieveld eist Agractie met de minister mee te praten over stikstofmaatregelen en andere agrarische kwesties. LTO Nederland dreigt juist de overlegtafel te verlaten, uit boosheid over de maatregelen die Schouten heeft aangekondigd en die neerkomen op een - vrijwillige en geleidelijke - inkrimping van de veestapel.
De uitvoering van die maatregelen is een taak voor de provincies. Die geven, bleek deze week, een strengere interpretatie aan de stikstofmaatregelen dan de boeren gerechtvaardigd vinden. In Den Bosch spraken boeren daarom een vergadering van Provinciale Staten toe. In Leeuwarden eisten ze een gesprek met de gedeputeerde, en de toezegging dat Friesland niet meewerkt aan een strenge uitvoering van de stikstofmaatregelen. Dan pas zouden ze met hun tractoren de binnenstad verlaten. De gedeputeerde zegde dat toe, al is onduidelijk wat de praktische consequenties ervan zijn. "Friesland blijft een boerenprovincie", verzekerde hij.
Minister Schouten probeert ondertussen rustig te blijven. "Ik denk dat het juist in deze situatie van ongelooflijk belang is dat we dat gesprek blijven voeren met elkaar", zei ze donderdag in de Tweede Kamer "Mijn deur staat daarvoor altijd open."