Landbouwvisie SP: Aarde, boer en consument verdienen beter SP perspectief voor een gezonde landbouw

dinsdag 28 mei 2019auteur: DDB

Landbouwvisie SP: Aarde, boer en consument verdienen beter SP perspectief voor een gezonde landbouw

DDB voorzitter Sieta van Keimpema was uitgenodigd om bij de lancering van de SP landbouwvisie een niet-partij gerelateerde column te schrijven en presenteren vanuit het DDB perspectief op de landbouw. Onderstaand de inhoud van deze column die in aanwezigheid van minister Schouten werd uitgesproken:

De visie van de SP draagt in de titel de woorden aarde, boer, consument, verdienen, beter en  perspectief. Eigenlijk een compleet plaatje voor hoe het zou moeten zijn: met perspectief en in perspectief.

Al meer dan 50 jaar wordt het Nederlandse  landbouwbeleid in grote mate bepaald en gevormd door het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid. Beleid gericht op het verhogen van de productie en de productiviteit. Nederlandse ministers en staatssecretarissen hebben dit GLB altijd mee  gevormd en besloten, maar hebben zeker de laatste jaren, in de vorm van notities en visies ook altijd nog een Nederlands sausje over dit beleid gegoten. Zoals de Houtskoolschets van Verburg, de visie van Dijksma dat hoogproductieve landbouw het klimaat moet redden, Van Dam  die de  inkomenssubsidies wilde afschaffen en tenslotte de visie van minister Schouten over Kringlooplandbouw.

Rode draad van al deze plannen: het moet anders en boeren zullen meer moeten doen.  Maar boeren leverden al veel:   

• Zo nam het energiegebruik in de landbouw af van 2001 tot 2016.
• De reductiedoelstelling voor de emissie van methaan en lachgas van 25 tot 30% (4-6 Megaton) voor 2020 ten opzichte van 1990 werd in 2013 al bereikt.
• Voor de periode 2020-2030 werd in EU-verband een afname van de ammoniakemissie afgesproken van 13% ten opzichte van 2005 (133 mln. kg). Deze doelstelling is gehaald.  De Nederlandse landbouwsector heeft de emissies sinds 1990 zelfs meer dan gehalveerd.
• Het gebruik van antibiotica in de Nederlandse melkveestapel ligt op een zeer laag niveau, en ruim onder het gemiddelde van de andere EU landen.

De landbouw is bovendien de enige sector die kringlopen sluit. Onder andere met het verwerken van tonnen voedselresten uit de humane voedselindustrie of het vastleggen van CO2 op grasland en in  akkergewassen.  

Er is dus veel om blij mee te zijn en veel om positief over te zijn als het om de Nederlandse landbouw gaat. Toch leverde het de boeren niet die positiviteit van de samenleving op, ondanks alle behaalde doelen. Sterker nog: regelmatig worden door de boeren behaalde doelen, aangescherpt. Voorwaarden veranderd. Zoals onlangs nog aan de Klimaattafel waar het reeds behaalde doel van 3,5 Megaton CO2-equivalenten emissiereductie voor 2030, werd omgezet in een hogere taakstelling van 6 Megaton.  Zo zou ik nog talloze voorbeelden kunnen noemen van ad hoc beleidsaanpassingen of aangescherpte, kostenverhogende voorwaarden.

Wat het heeft opgeleverd in de melkveehouderij is één van de ergste crisis in de Nederlandse landbouw ooit: een vertrouwenscrisis.

Nederlandse melkveehouders  vertrouwen beleidsmakers en politici niet meer, zien weinig perspectief meer, sluiten hun bedrijven, de jongeren zoeken hun heil elders of boeren nemen andere, onomkeerbare besluiten om de ambtelijke druk te ontvluchten. 

Want wat tot nu toe in alle beleidsmatige visies over de landbouw ontbreekt, zijn concrete voorstellen voor de boeren die economisch perspectief waarborgen.  Haalbaarheidsonderzoeken en kosten-baten analyses, ontbreken in de meeste visies. Hoe beïnvloeden alle mooie voorstellen de kostprijsontwikkeling voor de Nederlandse boeren? Of het gelijke speelveld ten opzichte van hun Europese collega’s? Hoe gaan we om met al bestaande handelsverdragen waardoor producten over onze grenzen komen die niet voldoen aan onze Nederlandse standaarden? Hoe gaat de burger daadwerkelijk betalen voor zijn eisenpakket?   

Elke kostenverhoging voor boeren door nieuwe wettelijke en bovenwettelijke eisen, is tot nu toe afgedaan met besluiteloosheid over hoe boeren daar daadwerkelijk voor zullen worden beloond.     

50 jaar GLB, 50 jaar Nederlands landbouwbeleid, hebben ons verder dan ooit af gebracht van kringlooplandbouw of een economisch perspectiefvolle landbouw. In 2017 lag het inkomen van de gemiddelde boer, inclusief toeslagen, op slechts 47,5% van dat van de gemiddelde burger. Bron: Eurostat. En dit was het hoogste landbouwinkomen in 12 jaar tijd.

Natuurlijk kan het anders. Maar daar is, met spoed, werkelijke politieke moed voor nodig. Herzie de doelstelling van het GLB aangaande productie en productiviteit. Implementeer eerst maatregelen om er voor te zorgen dat boeren een kostendekkende prijs betaald krijgen uit de markt. Dan kunnen we de GLB gelden besteden aan het vrijwillig voldoen aan bovenwettelijke, maatschappelijke wensen. Stop met het continue veranderen van voorwaarden: daar valt geen financieel haalbaar bedrijfsplan op te maken. Zorg voor betrouwbaarheid als overheid. Daarmee creëert u weer het noodzakelijke vertrouwen; daadwerkelijk economisch perspectief voor agrarische gezinsbedrijven, zijn er financiële middelen om het platteland leefbaar te houden en worden alle marktpartijen zich bewust van het kostenplaatje van hun eisenpakket. En doe dit Europees. Want wij leven niet onder een kaasstolp.

Dat is het fundament waarop we kunnen bouwen aan een beter, ecologisch en economisch perspectiefvolle en gezonde landbouw voor aarde, boer en consument.