zaterdag 14 december 2019auteur: Leeuwarder Courant
FrieslandCampina door de ogen van oud-commissaris Sjoerd Galema
‘Zuivelaar drijft boer in handen Chinees’
Bestuur en directie van Friesland- Campina vervreemden zich van de leden-melkveehouders, waarschuwt Sjoerd Galema. Die ontwikkeling speelt de Chinezen in de kaart, zo vreest de voormalige zuivelcommissaris uit Hartwerd.
Ja, hij is nog lid, maar tevreden? Nee, niet echt. ,,Ik voel me steeds meer een calculerend lid van FrieslandCampina, omdat
ze tot nu toe de hoogste melkprijs uitkeren van Nederland en Europa”, verklaart Sjoerd Galema. ,,Maar de wijze waarop onze zuivelcoöperatie geleid wordt, is uiteindelijk vragen om moeilijkheden.”
Galema was gedeputeerde van Fryslân voor het CDA en tegenwoordig voorzitter van VNO-NCW Friesland. Maar hij is bovenal ook melkveehouder in Hartwerd en altijd trouw lid geweest van FrieslandCampina en haar voorgangers. Hij vond het dan ook een hele eer toen hij eind 2011 gevraagd werd als commissaris bij het zuivelconcern, met het vooruitzicht om uiteindelijk Piet Boer op te volgen als voorzitter.
Het liep echter anders. Door een kritische houding over de te volgen koers werd hij door diezelfde Piet Boer, bestuurslid Simon Ruiter en zijn opvolger Gjalt Mulder in maart 2015 ,,gewiekst op een zijspoor gezet’’. Galema vond dat Boer te solistisch opereerde, onder meer binnen de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO). ,,Hij zat er namens ons, maar we hadden geen zicht op zijn handelen. Ik vond dat niet zuiver en zelfs vervelend, omdat de NZO zich destijds steeds politieker ging opstellen en meedacht met het ministerie van toen Economische Zaken over wat later het stelsel van fosfaatrechten bleek. Ik heb toen gezegd: „Wij beconcurreren de belangenbehartiging van onze vrienden van LTO Nederland. Terwijl wij als zuivelbestuurders zijn ingehuurd voor een optimale verwaarding van de melk van onze leden.’’
,, Veel bestuursleden en ik werden ook niet gekend in het onverwachte ontslag van de toenmalige directeur coöperatiezaken. Ik zette ook mijn vraagtekens bij het functioneren van de leden (afgevaardigden van boeren, red.). De besluitvorming is niet transparant. Dat is me door genoemde mensen achteraf gezien niet in dank afgenomen.”
Galema constateert dat zijn kritiek van toen nu veel breder wordt gedeeld onder leden-melkveehouders. Een groep Twentse FrieslandCampina-boeren krijgt steun van meer dan 3000 leden, met een eisenpakket aan het concern om zich minder met politiek te bemoeien en meer met melkverwaarding. Andere eisen die volgende week dinsdag voorafgaand aan de ledenraadsvergadering op Papendal worden ingebracht, zijn meer openheid van het bestuur, stemrecht voor leden in plaats van de black box die de stemming in de ledenraad nu is (anonieme stemming), niet tornen aan de garantie-melkprijs en het afblazen van de samenwerking met Natuurmonumenten.
Galema: ,,De Twentse boeren krijgen steun voor herkenbare en legitieme punten. Maar weer kruipt het bestuur in zijn schulp en de ledenraad volgt. En ik denk dat hun standpunt over het beëindigen van de samenwerking met Natuurmonumenten na deze week, waarin natuurorganisaties bij Mark Rutte en Carola Schouten pleiten voor meer natuur en minder vee, geen verdere toelichting meer behoeft.”
Onvrede was er vorig jaar al bij FrieslandCampina vanwege de volumeregeling. Het zuivelconcern heeft de groei van de melkaanvoer beperkt, om een goede, concurrerende melkprijs te kunnen blijven uitkeren. Een maatregel zonder draagvlak bij de leden. Melkveehouders die te veel groeien, krijgen een heffing over de te veel geleverde liters melk.
Galema zag de gevolgen met lede ogen aan: ongeveer driehonderd melkveehouders vertrokken naar het particuliere zuivelconcern A-ware, met een gloednieuwe fabriek in Heerenveen. ,,Goede, ondernemende en vaak jongere boeren. Doodzonde.”
'Via Ausnutria hebben ze al een voet tussen de deur'
‘Is zuivelcoöperatie er ten dienste van haar leden, of andersom?’
Galema erkent dat tot nu toe geen heffingen zijn opgelegd vanwege een interne salderingsregeling. Maar de volume maatregel heeft volgens hem bij vele leden tot slapeloze nachten geleid.
,,Het is een niet te begrijpen en historisch niet te verkopen maatregel, omdat hij zich keert tegen een autonoom proces in de melkveehouderij. Er zijn stoppers en de blijvers nemen de grond over. Als een blijvende boer zo’n overname doet, kun je toch niet tegen hem zeggen: de melkaanvoer mag niet meer dan 2 procent groeien. Daarnaast vind ik de maatregel principieel onjuist. Is een zuivelcoöperatie er ten dienste van haar leden, of andersom?”
Galema vreest dat uiteindelijk de Chinezen dankbaar gebruikmaken van een zuivelsector die zwabbert. ,,Via Ausnutria met (zuivelfabrieken in Heerenveen, Leeuwarden, Ommen en Kampen, red.) hebben ze al een voet tussen de deur van de Nederlandse zuivelmarkt. En daar blijft het niet bij. Het is niet de vraag óf ze andere private partijen zoals Royal A-ware gaan opkopen, maar wanneer. En als FrieslandCampina steeds meer boeren gaat wegjagen, zullen uiteindelijk steeds meer boeren afhankelijk worden van een Chinese eigenaar. En die gaan de toegevoegde waarde heus niet aan Nederlandse boeren uitbetalen.”
Het baart de Friese boer en bestuurder grote zorgen dat Nederlandse politici en bestuurders deze ontwikkeling schijnbaar visieloos ondergaan. Tussen de soep en het hoofdgerecht wordt in november zomaar even met CSK (zuivelingrediëntenfabriek in Leeuwarden) het DNA van de Nederlandse zuivelsector verkocht: ,,Waar zijn onze zuivelbazen die hier iets van vinden, er een plan voor smeden?
We spreken er schande van dat Chinezen belangrijke delfstoffen winnen in Afrika, terwijl zich hier in Nederland iets soortgelijks afspeelt wat we gewoon laten gebeuren.”